Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych i
Europejskich Fundacji Politycznych

Darowizny i dotacje

Bazując na doświadczeniach związanych z praktycznym stosowaniem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 (zwanego dalej „rozporządzeniem") Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych (zwany dalej „urzędem") stara się udostępnić europejskim partiom politycznym i europejskim fundacjom politycznym niewyczerpujący zbiór wskazówek. Żadna ze wskazówek udzielonych przez urząd nie wpływa na bezpośrednio wiążący charakter rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014. Co więcej, takie wskazówki mogą podlegać dostosowaniom w miarę zdobywania doświadczenia i/lub w następstwie zmian w ramach prawnych.

Faktyczny darczyńca

  • Oceniając legalność darowizn na podstawie art. 20 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014, Urząd musi sprawdzić i dokładnie określić tożsamość darczyńcy, w przypadku gdy darowizny tej dokonuje więcej niż jedna osoba lub więcej niż jeden podmiot.

  • Może to mieć na przykład miejsce w sytuacji, gdy bezpośredni kontakt z europejską partią lub fundacją polityczną w sprawie darowizny ma jeden podmiot prawny z danej grupy przedsiębiorstw, podczas gdy odnośnej płatności ostatecznie dokonuje inny podmiot z tej samej grupy przedsiębiorstw.

  • W takim przypadku Urząd stosuje zasadę „faktycznego darczyńcy", tj. ustala od którego podmiotu z danej grupy przedsiębiorstw rzeczywiście pochodzi płatność. W tym kontekście Urząd bierze między innymi pod uwagę następujące czynniki:

    • Który podmiot był bezpośrednio zaangażowany w tworzenie podstawy prawnej płatności (np. negocjował umowę sponsorską)?

    • Czy podmiot ten mógł samodzielnie decydować o treści umowy i warunkach płatności?

    • Jaka była rola i odpowiedzialność drugiego z zaangażowanych podmiotów? Czy działał on jedynie jako dostawca usług płatniczych czy też pełnił odpowiedzialną rolę w przedmiotowej umowie?
  • W każdym razie żadna z osób ani żaden z podmiotów uczestniczących w procesie przekazywania darowizny (inicjatorów czy płatników) nie może znajdować się w sytuacji zakazanej na mocy art. 20 ust. 5 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014.

Środki naprawcze

  • Środki naprawcze umożliwiają europejskim partiom politycznym i europejskim fundacjom politycznym zaradzenie niektórym sytuacjom naruszenia, zanim Urząd podejmie decyzję w sprawie sankcji i opublikuje tę karę.

  • Środki naprawcze nie likwidują jednak skutków naruszenia. W związku z tym, z wyjątkiem błędów czysto pisarskich, obliczeniowych lub innych drobnych błędów, środki te „naprawiają sytuację" w rozumieniu art. 29 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 tylko wtedy, gdy w rozsądnym terminie wskazanym przez Urząd w danym przypadku:
    • skutecznie zapewnią spóźnioną zgodność z wymogiem, który miał być pierwotnie spełniony (może to być - w zależności od danego przypadku - wypłata kwoty, która miała być wypłacona lub odzyskana we wcześniejszym terminie), a także dodatkowo;
    • obejmują solidne i weryfikowalne środki strukturalne, które zapobiegają ponownemu wystąpieniu sytuacji w przyszłości (może to być - w zależności od okoliczności - przeszkolenie wewnętrzne personelu, odrzucenie umów, z których wynikał problem zgodności, poinformowanie partii członkowskich itp.).

  • Wdrażanie środków naprawczych polega na stałych działaniach następczych. W szczególności zasadnicze znaczenie ma konsekwentne przestrzeganie w przyszłości wymogu, w odniesieniu do którego europejska partia polityczna lub europejska fundacja polityczna zastosowała już wcześniej środek naprawczy. Dana europejska partia polityczna lub europejska fundacja polityczna nie może po raz drugi „naprawić" podobnej sytuacji naruszenia za pomocą takich samych środków naprawczych. Oczekuje się, że europejska partia polityczna lub europejska fundacja polityczna, która miała już wcześniej okazję - jeszcze bez kary - dostosować swoje procedury w związku z podobnym problemem zgodności, wprowadzi znacznie lepsze środki naprawcze.

Pojedyncze darowizny

  • Zgodnie z art. 20 ust. 4 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 europejskie partie polityczne i europejskie fundacje polityczne niezwłocznie zgłaszają Urzędowi „pojedyncze darowizny" przekraczające 12 000 EUR.

  • Urząd zdecyduje indywidualnie dla każdego przypadku, czy również więcej płatności od jednego darczyńcy kwalifikuje się jako „pojedyncza darowizna".

    • Może to mieć miejsce zwłaszcza wtedy, gdy umowa wstępna zawarta z darczyńcą dotyczyła jednej darowizny, ale płatność nastąpiła w kilku transzach.

    • W przypadku niezależnych, spontanicznych wpłat od tego samego darczyńcy Urząd zazwyczaj nie traktuje ich jako „pojedynczej darowizny", która wymaga niezwłocznego zgłoszenia, gdy skumulowane kwoty przekraczają 12 000 EUR (bez uszczerbku dla wymogów regularnej sprawozdawczości w trakcie procesu sporządzania rocznego sprawozdania finansowego).

Darowizny – przypisanie

  • Darowizny otrzymane przez europejskie partie polityczne i europejskie fundacje polityczne w roku N+1 mogą być przez nie przypisane do roku N tylko w bardzo szczególnych okolicznościach.
  • Aby Urząd uznał ich przypisanie do roku N, europejskie partie polityczne oraz europejskie fundacje polityczne muszą dostarczyć dokumentację potwierdzającą, że zobowiązanie do wpłaty omawianej darowizny darczyńca podjął przed rokiem N+1 i że zawarto wiążącą umowę, w której wyznaczono wpłatę darowizny na rok N.
  • Dokumentacja ta powinna zostać przesłana Urzędowi już w roku N, nawet jeśli wpłata darczyńcy jeszcze nie wpłynęła, i może mieć formę umowy darowizny bądź stosownych ustaleń umownych, zobowiązania jednostronnego, zlecenia płatniczego lub komunikatu na ten temat, np. w postaci listu, wiadomości elektronicznej, faktury itd.

Effective donor

  • When assessing the legality of donations under Article 20 of Regulation (EU, Euratom) No 1141/2014, the Authority needs to verify and determine the exact identity of the donor in case more than one person or entity is involved in the grant of such a donation.

  • This could be the case, for example, in a situation where one legal entity within a group of companies is in direct contact with the European Political party or European political foundation concerning the donation, while another entity within the same group of companies ultimately carries out the relevant payment.

  • In such a situation, the Authority will rely on the "effective donor" concept, i.e. it will assess from where the payment effectively originates within the group of companies concerned. In this context, the Authority will take into account inter alia the factors below:

    • Which entity was directly involved in the creation of the legal basis for the payment (e.g. negotiated the sponsorship agreement)?

    • Was this entity entitled to exercise its own discretion concerning the content of the agreement and the payment modalities?

    • What was the role and responsibility of the other entity involved? Did it act merely was a payment services provider or did it have a responsible role in the underlying agreement?
  • In any event, none of the persons or entities involved in a donation process (whether initiator or payer) may be in a situation prohibited by Article 20(5) of Regulation (EU, Euratom) No 1141/2014.

Pochodzenie darowizn – „Poznaj swojego darczyńcę”

  • Płatności spoza UE: Sąd Unii Europejskiej wyjaśnił, że partii mających siedzibę poza UE nie można uznać za partie polityczne w rozumieniu rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014, ponieważ nie składają się one z obywateli Unii i dlatego nie mogą wnosić wkładu do europejskich partii politycznych (wyrok z 25 listopada 2020 r., ACRE przeciwko Parlamentowi, sprawa T-107/19). Zakaz otrzymywania darowizn od organów publicznych, podmiotów prywatnych czy osób fizycznych z krajów trzecich ustanowiono w art. 20 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014.
  • Aby zapobiec nieumyślnemu przyjmowaniu wpłat, w szczególności od

    • organów publicznych i podmiotów, na które te organy publiczne mogą wywierać dominujący wpływ (zakazanemu pod groźbą kary na mocy art. 20 ust. 5 lit. c) rozporządzenia), lub

    • podmiotów z państw trzecich (zakazanemu pod groźbą kary na mocy art. 20 ust. 5 lit. d) rozporządzenia), zachęca się europejskie partie i fundacje polityczne do uzyskania przed przyjęciem darowizny rzetelnych i dokładnych informacji o darczyńcy, zwłaszcza o
    • jego państwie zamieszkania lub siedziby, a
    • w przypadku osób prawnych również o podmiotach, które je kontrolują (np. z dokumentów założycielskich, statutu itp.).
  • Informacje te należy przekazać w odpowiednim formularzu sprawozdawczym Urzędu, a w przypadku darowizn przekraczających 12 000 EUR zgłosić niezwłocznie.

Przedwyborcze obowiązki sprawozdawcze

  • Artykuł 20 ust. 3 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 stanowi, że „Darowizny, jakie europejskie partie polityczne i europejskie fundacje polityczne otrzymują w okresie sześciu miesięcy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, są co tydzień zgłaszane Urzędowi na piśmie i zgodnie z ust. 2."

    • Te ściślejsze wymogi sprawozdawcze pozwalają Urzędowi na bieżąco kontrolować przestrzeganie ograniczeń nałożonych na darowizny na mocy art. 20 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 i ciągle aktualizować dane dotyczące darowizn publikowane zgodnie z art. 32 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014.
    • Okres obowiązywania: W 2024 r. wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w dniach 6-9 czerwca. Oznacza to, że przewidziany w art. 20 ust. 3 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 okres sześciu miesięcy rozpocznie się w dniu 6 grudnia 2023 r. i potrwa do 5 czerwca 2024 r. włącznie.
  • Konsekwencje praktyczne: Ściślejsze wymogi sprawozdawcze w wyżej wymienionym okresie oznaczają, że europejskie partie polityczne i europejskie fundacje polityczne mają obowiązek zgłaszać co tydzień Urzędowi wszystkie otrzymane darowizny niezależnie od ich rodzaju i wartości.

    • „Darowizny": Ściślejsze wymogi sprawozdawcze mają zastosowanie do wszystkich darowizn, nie tylko do tych, których wartość przekracza 12 000 EUR. W odniesieniu do obszernej definicji zamieszczonej w art. 2 ust. 7 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 Urząd pragnie przypomnieć, że na swojej stronie internetowej opublikował dokładne wskazówki dotyczące zakresu pojęcia darowizn (zob. powyżej).
    • „Otrzymane": We wskazanym powyżej okresie otrzymane darowizny należy zgłaszać Urzędowi co tydzień. Dlatego też europejskie partie polityczne i europejskie fundacje polityczne muszą informować Urząd niezależnie od tego, czy darowizny te zostają później zwrócone darczyńcy na mocy art. 20 ust. 6 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014. Proszę pamiętać, że obowiązek wczesnego zgłaszania darowizn pozostaje bez wpływu na dodatkowy wymóg spoczywający na europejskich partiach i fundacjach politycznych i dotyczący sprawdzania i zwracania z własnej inicjatywy darowizn, których przyjęcie byłoby niezgodne z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 1141/2014, w terminie 30 dni, jak przewiduje art. 20 ust. 6 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014. W przypadku darowizn zwróconych darczyńcy należy dodatkowo powiadomić Urząd, tak aby mógł on uwzględnić te informacje podczas kontroli zgodności i skorygować dane opublikowane na swojej stronie.
    • „Co tydzień": Aby ograniczyć obciążenie administracyjne europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych, Urząd przyjmuje, że europejska partia lub fundacja polityczna nie otrzymała w danym tygodniu żadnych darowizn, jeżeli nie zostały mu one zgłoszone do pierwszego dnia roboczego kolejnego tygodnia. Nie wyklucza to możliwości kontroli ze strony Urzędu.
  • Naruszenie art. 20 ust. 3 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 przez niezgłoszenie darowizn na czas jest karalne na podstawie art. 27 ust. 2 lit. a) pkt (iii) rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 z zastrzeżeniem art. 29 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014.
  • Urząd przypomina, że dodatkowe wytyczne w sprawie działań prowadzonych w ramach kampanii zatytułowane „Plan działania dotyczący kampanii europejskiej" zostały opublikowane pod adresem https://www.appf.europa.eu/appf/pl/guidance/european-campaign-action-plan (obowiązują wyłącznie w przypadku europejskich partii politycznych) i zawierają również stale aktualizowany zestaw wskazówek przygotowanych na podstawie pytań otrzymanych od europejskich partii politycznych.