Europejski plan działań kampanii

Artykuł 21 rozporządzenia ma zastosowanie tylko do europejskich partii politycznych, a nie do europejskich fundacji politycznych.

Oprócz art. 21 nadal ma zastosowanie zakaz bezpośredniego lub pośredniego finansowania innych partii politycznych lub kandydatów zgodnie z art. 22 rozporządzenia. Urząd przypomina kryteria oceny zgodności z art. 22 określone powyżej.

Jednocześnie w art. 21 rozporządzenia zachęcono europejskie partie polityczne do prowadzenia własnych kampanii w wyborach europejskich. Kampanie te muszą być zgodne z wartościami Unii i uzupełniają kampanie partii członkowskich, ale są od nich odrębne.

Dotyczy to również sytuacji, gdy główny kandydat europejskiej partii politycznej jest równocześnie kandydatem w wyborach do Parlamentu Europejskiego w danym państwie członkowskim UE. W związku z tym europejskie partie polityczne są uprawnione do wnoszenia wkładu finansowego w kampanie w kontekście wyborów do Parlamentu Europejskiego, również jeśli czołowy kandydat europejskiej partii politycznej figuruje równocześnie na liście wyborczej w państwie członkowskim. Warunkiem jest spełnienie wymogów art. 22 ust. 1 rozporządzenia, jak określono powyżej.

Urząd przypomina zatem pięć zasad dotyczących kampanii przed wyborami europejskimi (opracowanych z Dyrekcją Generalną ds. Finansów Parlamentu Europejskiego w 2018 r.):

• zakres - ponadnarodowy (obejmuje szereg państw członkowskich),
• treść - tematy europejskie w centrum,
• odpowiedzialność europejskiej partii politycznej,
• autorstwo - widoczność europejskiej partii politycznej oraz
• zgodność z prawem krajowym.

Aby ułatwić praktyczne wdrożenie tych zasad oraz zadbać o zgodność z przepisami, Urząd opracował Plan działania dotyczący kampanii europejskiej („E-CAP") - narzędzie, które pomaga europejskim partiom planować kampanię z uwzględnieniem obowiązujących zasad i przepisów. Ryzyko braku zgodności można znacznie zmniejszyć np. przez udział czołowego kandydata i wyraźną widoczność europejskiej partii politycznej.

Wolno wymieniać się informacjami z organami krajowymi w odniesieniu do działań prowadzonych podczas kampanii europejskiej. Jednak oceny partii krajowych lub kandydatów przeprowadzane przez organy krajowe, które mogą np. orzec, że współfinansowanie wspólnych działań przez europejskie partie polityczne można uznać za dochody konkretnych partii lub kandydatów zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi finansowania partii politycznych, nie przesądzają o ocenie Urzędu zgodnie z art. 22 ust. 1 rozporządzenia. W stosownych przypadkach Urząd kontaktuje się z państwami członkowskimi, aby ułatwić harmonijne stosowanie rozporządzenia i prawa krajowego jako dwóch uzupełniających się elementów ram regulacyjnych.

Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1141/2014 („rozporządzenie") nie zakazuje samego korzystania w kampanii z influencerów. Urząd pragnie jednak przypomnieć o ogólnej zasadzie, zgodnie z którą dokonując outsourcingu działań, europejskie partie polityczne nie mogą obchodzić obowiązujących je przepisów. Postępowanie influencerów lub innych usługodawców działających w ramach ich stosunków umownych z daną europejska partią polityczną będzie zatem przypisywane tej partii.

Oznacza to w szczególności, że europejskie partie polityczne powinny zwrócić uwagę influencerów na:

• Wymóg przestrzegania przez cały okres kampanii wartości Unii i obowiązujących przepisów, również krajowych (zob. opublikowane powyżej pismo z 25 maja 2023 r. w sprawie „Planu działania dotyczącego kampanii europejskiej"). Oznacza to mianowicie, że należy przestrzegać krajowego prawa medialnego i - do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia w sprawie reklamy politycznej - krajowych przepisów w zakresie reklamy politycznej.

• Wymóg powstrzymywania się przez całą kampanię od naruszania przepisów w zakresie ochrony danych osobowych, również w świetle art. 10a rozporządzenia. Oznacza to mianowicie, że nie wolno wykorzystywać ani odwoływać się do deepfake'ów ani innych rodzajów skradzionych danych osobowych.

• W stosownych przypadkach obowiązują zakazy finansowania na podstawie art. 22 ust. 1 rozporządzenia oraz zasady ograniczania ryzyka w przypadku wspólnych działań (zob. opublikowane powyżej pismo w sprawie „Planu działania dotyczącego kampanii europejskiej" oraz ogólne wytyczne). Oznacza to mianowicie, że europejska partia polityczna może opłacać wykonawców z tytułu działań influencerskich, o ile i w zakresie, w jakim nie stanowi to pośredniego finansowania innej partii, w szczególności krajowej.

• Zastosowanie mają również zakazy i obowiązki dotyczące darowizn określone w art. 20 rozporządzenia, zwłaszcza w przypadku świadczenia usług bezpłatnie lub, zależnie od okoliczności, poniżej cen rynkowych (zob. wytyczne w sprawie „obniżonych stawek" pod adresem https://www.appf.europa.eu/appf/pl/guidance/donations-and-contributions).

Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1141/2014 nie zakazuje wspólnych kampanii europejskich z udziałem różnych europejskich partii politycznych, pod warunkiem jednak że nie będzie w nich dochodzić do mieszania finansowania, tożsamości czy procesów decyzyjnych zaangażowanych w nie europejskich partii politycznych. Podczas wspólnych kampanii europejskich partii politycznych obowiązują mianowicie następujące ograniczenia:

Finansowanie działań w tym kontekście będzie rozpatrywane na podstawie art. 22 ust. 1 rozporządzenia.

Następnie, podobnie jak w przypadku wspólnych działań prowadzonych wraz z partiami na szczeblu krajowym, Urząd ustali, czy doszło do bezpośredniego lub pośredniego finansowania jednej europejskiej partii politycznej przez drugą. Finansowanie pośrednie ocenia się w oparciu o następujące kryteria, które szczegółowo omówiono powyżej:

• stała widoczność każdej z zaangażowanych europejskich partii politycznych
  
• poziom odpowiedzialności za dane działanie ze strony każdej z zaangażowanych europejskich partii politycznych
  
• realistyczna korelacja między udziałem finansowym a ogólnym zaangażowaniem każdej z odnośnych europejskich partii politycznych
  

Europejskie kampanie wyborcze w rozumieniu art. 21 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 jako forma udziału w wyborach europejskich na podstawie art. 3 ust. 1 lit. d) rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 są prowadzone przez europejskie partie polityczne, a nie przez platformy współpracy, które je skrywają lub przesłaniają. Oznacza to również, że organy zarządzające żadnej z europejskich partii politycznych nie mogą zobowiązać się do działania - do celów strategii dotyczącej kampanii lub jej realizacji - pod kierownictwem organów zarządzających innej europejskiej partii politycznej lub struktur decyzyjnych spoza tych partii. Ustawowe procedury decyzyjne muszą pozostać odrębne, a jedna partia nie może powierzyć innej partii lub platformie zewnętrznej podejmowania decyzji (w sprawie kampanii).

W rezultacie wytyczne Urzędu pt. „Plan działania dotyczący kampanii europejskiej" (zob. powyżej) i weryfikacja udziału w wyborach europejskich stosują się oddzielnie i służą wykazaniu wystarczającej autonomii decyzyjnej każdej z europejskich partii politycznych prowadzących wspólną kampanię.

Informacje te pozostają bez wpływu na ocenę, jakiej dokonuje urzędnik zatwierdzający Parlamentu Europejskiego w jego zakresie kompetencji.

• Z zastrzeżeniem wyżej wymienionych wymogów i bez uszczerbku dla oceny konkretnego planu działania dotyczącego kampanii europejskiej Urząd zwraca uwagę na poniższe czynniki ograniczające ryzyko w odniesieniu do logo:
  
  
  • Wyraźnie widoczne logo europejskich partii politycznych
  
  
  • Tematy o charakterze transgranicznym, które niezależnie od państwa członkowskiego biorącego udział w kampanii pozostają takie same.

• Czołowi kandydaci, o których mowa powyżej, mogą zostać wykorzystani do ograniczenia ryzyka jedynie wtedy, gdy chodzi o kandydata wyznaczonego przez europejską partię polityczną, a nie tylko partię członkowską, i prowadzącego w państwach członkowskich kampanię na rzecz tej europejskiej partii politycznej.

• Ryzyko niezgodności z przepisami jest wysokie w przypadku kandydata krajowego prezentowanego wraz z europejskimi partiami politycznymi i logo partii krajowej, jeśli logo krajowe i kandydat krajowy zajmują łącznie więcej miejsca, niż zajmowałaby w tej samej konfiguracji europejska partia polityczna i jej logo (w związku z czym może wydawać się, że to partie krajowe i kandydaci krajowi są główną siłą napędową tego rodzaju kampanii, a to z kolei może wzbudzić wątpliwości co do przestrzegania kryterium odpowiedzialności za kampanię).

• Wyznaczenie przez europejską partię polityczną czołowego kandydata w wyborach europejskich, jak również jego udział w działaniach tej partii to główne czynniki, które nadają kampanii prowadzonej przez partię europejskiego wymiaru. Czołowi kandydaci zmniejszają zatem ryzyko niezgodności z przepisami całej kampanii europejskiej partii politycznej, a także poszczególnych działań prowadzonych w ich obecności, pod warunkiem że przedstawiani są jako czołowi kandydaci europejscy, którzy realizują polityczny projekt na rzecz całej Unii Europejskiej.

• Czołowi kandydaci wyznaczeni przez daną europejską partię polityczną i jako tacy przez nią prezentowani ograniczają zwłaszcza ryzyko nieprzestrzegania przepisów art. 22 ust. 1 rozporządzenia (EU, Euratom) nr 1141/2014. Ze względu na ponadnarodowy charakter europejskich kampanii wyborczych europejskich partii politycznych efekt ograniczenia ryzyka niezgodności z przepisami występuje również w państwie członkowskim, w którym czołowi kandydaci startują w wyborach do Parlamentu Europejskiego zarówno z listy krajowej, jak i regionalnej, pod warunkiem że są oni przedstawiani jako czołowi kandydaci europejscy, którzy realizują polityczny projekt na rzecz całej Unii Europejskiej.

• W kontekście art. 21 ust. 1 rozporządzenia (EU, Euratom) nr 1141/2014 czołowymi kandydatami mogą być wyłącznie kandydaci wyznaczeni przez europejską partię polityczną. Wspomniany efekt ograniczenia ryzyka występuje jedynie z chwilą ich wyznaczenia i jedynie w odniesieniu do wyznaczającej europejskiej partii politycznej.

Jeżeli chodzi o przepisy mające zastosowanie do finansowania działań w ramach unijnych kampanii wyborczych europejskich partii politycznych na szczeblu krajowym, partie te podlegają rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 1141/2014, a w zakresie, w jakim rozporządzenie to nie reguluje danej kwestii lub reguluje ją tylko częściowo, do partii tych stosuje się prawo krajowe państwa członkowskiego, w którym dana partia ma siedzibę, zaś w odniesieniu do ich działań - prawo państwa członkowskiego, w którym dane działanie jest prowadzone (art. 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014).

Jeżeli chodzi o przepisy rozporządzenia, które realizację Urząd monitoruje w odniesieniu do europejskich partii politycznych:

• Europejskie partie polityczne zarejestrowane przez Urząd nie mogą być uznane za podmioty „zagraniczne" w żadnym państwie członkowskim, ponieważ zgodnie z art. 12 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 posiadają europejską osobowość prawną.
• Zgodnie z art. 21 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014, z zastrzeżeniem krajowych unormowań wyborczych, europejskie partie polityczne są uprawnione do wykorzystania przyznanego im finansowania na prowadzone przez siebie kampanie w wyborach europejskich (zob. również wytyczne w przedmiocie planu działania dotyczącego kampanii europejskiej). Uprawnienie to przysługuje im niezależnie od tego, czy w państwach członkowskich objętych kampanią istnieją partie będące ich członkami, ani czy ich partie członkowskie wystawiają kandydatów w wyborach europejskich.
• Zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 w związku z art. 20-22 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 wydatki europejskich partii politycznych na finansowanie kampanii kontroluje Urząd. Ponieważ kwestię tę reguluje rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1141/2014, ma ono w tym zakresie pierwszeństwo przed prawem krajowym.

Organy krajowe pozostają odpowiedzialne za kontrolę przestrzegania prawa krajowego przez partie polityczne na szczeblu krajowym, w tym w odniesieniu do partii, które są partiami członkowskimi europejskiej partii politycznej. W rezultacie w odniesieniu do „wspólnych działań" (zob. w tym względzie wytyczne Urzędu), w ramach których europejskie partie polityczne i partie polityczne na szczeblu państw członkowskich współpracują w terenie, bardzo przydatna będzie wymiana informacji zgodnie z art. 28 ust. 1 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014.